$type=ticker$m=0$cls=4$c=12$show=home$hide=mobile

‘Messenmaker’ Antoine Van Loocke

De bruikbare kunst van de ‘prutser’

Van het sterrenrestaurant tot het trendy museum: Antoine Van Loocke heeft overal zijn sporen achtergelaten. Toch is hij een volbloed autodidact. Andere kinderen droomden van voetbal, hij van messen. En die passie is later uit de hand gelopen ...

De cultus van het mes

Als je dit artikel gelezen hebt, zul je nooit meer zomaar achteloos ‘mes’ tegen je eh ... mes zeggen. In Japan is de cultus van het mes heilig. Vóór een chef in het land van de rijzende zon er ook nog maar mag aan denken om een ei in de keuken te bakken, moet hij zich eerst meerdere jaren bekwamen in de kunst van het snijden. Tot hij uit ingrediënten elke denkbare vorm tevoorschijn kan halen.

Dat doet hij met zijn eigen persoonlijke mes, want het is in Japan ‘not done’ om het mes van een collega te gebruiken. Japanse messen staan dan ook wereldwijd bekend voor hun uitzonderlijke scherpte, een uitgebalanceerde gewichtsverdeling en een comfortabel handvat in een functioneel design dat teruggaat op de traditie van de beroemde Japanse zwaarden.

Dichter bij huis vinden we in de figuur van Antoine Van Loocke een gedreven autodidact terug die vakmanschap en artistieke gekte in één figuur combineert. Als zelfverklaarde ‘prutser’ is hij al van kindsbeen af gepassioneerd door alles wat maar met messen te maken heeft.

Het leerproces

“Het is allemaal begonnen toen ik in Bretagne het werk van een messensmid ontdekte. Ik zag een mes liggen dat me zodanig boeide dat ik het kocht, ook al was het een behoorlijke hap uit ons vakantiebudget. Ik kwam ermee thuis en dacht: dat kan ik ook. Dus begon ik te smeden met een houtstoof, een stuk treinrail dat ik als aambeeld gebruikte en een hamer die ik in het containerpark gevonden had. Daar ben ik mee aan het ‘prutsen’ geslagen. Een jaar later had ik een reeks kunstmessen klaar en ging ik ze laten zien aan de Franse messensmid, die zich aangenaam verrast toonde.”

“Maar ik was er nog lang niet. Die messen zagen er mooi uit en waren van goede kwaliteit, maar dan eerder om op de kast te leggen en ermee te pronken. Ik was daar een jaar of tien mee aan de slag, maar het begon te kriebelen. Damaststaal voor het lemmet gebruiken bijvoorbeeld, dat is ecologisch toch niet echt verantwoord. Je verstookt een hele dag cokes in het atelier, en wat hou je op het einde van de dag over? Een ‘schoon’ stuk staal. Dat was het dus niet.”

“Geleidelijk aan ben ik dan in het segment van de recuperatiematerialen terechtgekomen. Eigenlijk het ei van Columbus, want er is ongelooflijk veel beschikbaar dat zeker ook nog bruikbaar is. Je moet maar eens kijken wat de mensen allemaal in hun vuilnisbak gooien.”

De prutser

“Steeds maar verder zoekend ben ik bij een zilversmid in Brussel beland. Het was een ‘win-winsituatie’, want hem kostte het geld om van zijn afval verlost te raken, en ik was blij met het materiaal. Ik had vroeger ook nog oude sloten gerestaureerd en nu kon ik weer net als toen beginnen te ‘prutsen’ – ik doe niets liever. Als ik een laagje roest zie, wil ik weten wat daaronder zit. Het residu van mijn geknoei is mijn oeuvre. Als je een mes van mij in je handen krijgt, zie je alleen het eindresultaat. Wat ik allemaal onderweg verknoeid heb, laat ik niet zien. Maar dat heeft ook geen belang.”

“Bij mij verwijst de vorm bijna altijd naar de aardappelschiller van bij moeder thuis. Ze had een uitgesleten, roestig molenmes van Robert Herder uit Solingen, een mes dat ze niet kon missen. Als ze het kwijt was, was het paniek in huis. Ik weet nog dat mijn vader het ooit eens uit de vuilnisbak heeft weten op te vissen, tot grote vreugde van mijn moeder, die de wanhoop nabij was.”

‘Ontdekt’ door topchef Kobe Desramaults

“Kobe Desramaults van het vroegere sterrenrestaurant In de Wulf kwam op een dag bij mij. Hij had in het Noma in Kopenhagen hun handgemaakte messen gezien en die zeiden hem wel wat. Hij wilde inlands hout, en ik heb een mes gemaakt in Taxus baccata (venijnboom), een conifeer. De Romeinen kenden die houtsoort al en maakten er hun bogen mee, exemplaren van twee meter waarmee ze verder konden schieten dan andere bogen uit die tijd. Voor Kobe was dat mes te netjes en te gladjes, en dat kan ik begrijpen. Inox blinkt te veel, en bovendien snijdt het nooit echt scherp. Uiteindelijk kwamen we tot het compromis om een mes te gebruiken met een volledig gerestaureerd recuperatiekoolstoflemmet en een heft uit zwarte Amerikaanse notelaar.”

“Die werd hier na de Eerste Wereldoorlog massaal aangeplant. De Duitsers hadden namelijk op grote schaal onze notelaars gebruikt om er propellers voor hun vliegtuigen en geweerkolven mee te maken. Echte messenliefhebbers kiezen niet toevallig voor koolstofstaal. Het mes blijft scherp, en het is een materiaal dat zich laat ‘lezen’. Het bevat een geschiedenis. Het gebruik van het mes laat duidelijk sporen achter, en dat geeft het voor mij een extra cachet. Soms zie je op het lemmet nog een vage opdruk van het vroegere leven van het staal: de naam van de fabrikant, of de stad of plaats waar het gemaakt is ... Koolstofstaal is in onbruik geraakt omdat het één nadeel heeft: het heeft de vervelende eigenschap dat het gaat roesten, en daarom mag het niet in de vaatwasser.”

Penisbeen

“Van het een kwam het ander. Toen chef Peter Goossens (van driesterrestaurant Hof van Cleve, nvdr.) de messen zag, wilde hij ook gepersonaliseerde messen die hem op het lijf geschreven waren. Terwijl het bij Kobe bewust een sober ontwerp werd dat zo dicht mogelijk de ‘patattenscheller’ van vroeger benaderde, moest het ontwerp voor het Hof van Cleve duidelijk rijker en anders zijn – wat paste in mijn filosofie om elk mes verschillend te maken.”

“De brood- en botermessen van het Hof van Cleve zijn gebaseerd op de ‘patattenschellers’. Daarnaast heb ik sets van telkens zes verschillende messen ontworpen. Het ene mes heeft een heft van buffelhoorn en ivoor, gerecycleerd uit oude siervoorwerpen, andere zijn gemaakt van de hoorn van een muskusos, ebbenhout en zelfs het penisbeen van een walvis. Onnodig te zeggen dat er ambiance aan tafel is als de klanten uitleg vragen over dat laatste mes.”

Recuperatiemateriaal

“Mijn ‘productieproces’ begint altijd met de recuperatie van de lemmeten. Ik koop ze overal, op veilingen, op rommelmarkten. Maar weinig mensen kunnen de waarde van oude verweerde lemmeten goed inschatten. Veel lemmeten hebben een rond uiteinde als gevolg van een verordening van Napoleon, opdat de messen het glazuur op de Franse borden niet zouden beschadigen. Vaak hebben ze ook een verzwakte punt, omdat ze meer dan eens geslepen geweest zijn. Ik geef het originele lemmet met een snijschijf of een staalschaar een nieuwe ronde vorm.”

“Ook voor de heften van mijn ‘patattenschellers’ gebruik ik zo veel mogelijk recuperatiemateriaal. Belangrijk is dat het geheel een indruk geeft van soberheid, natuurlijkheid en puurheid. Ik recupereer vaak ivoren heften uit van die afgrijselijke sculpturen in olifantstand of andere nutteloze voorwerpen in ivoor. Alles kan in feite dienen, tot een kapotte wandelstok toe. Het liefst, en ook het meest, werk ik met rot hout, en dan vooral wortelhout. Zo heb ik in mijn tuin boomstronken liggen die al jaren liggen te rotten.”

“Na gemiddeld acht jaar rotten zorgen de schimmels in het hout voor een fascinerend kleurenpalet op bepaalde plekken in de boomstronk. Dan zaag ik de gewenste stukken op de juiste lengte en begint een langzaam proces van impregneren met hars, waardoor het stukje hout bijzonder hard wordt. Die rechthoekige blokjes worden vervolgens mechanisch en handmatig opgeschuurd en gepolijst. Met als resultaat onverwachte, totaal uiteenlopende kleurschakeringen.”

Esthetisch-functionele artefacten

Na Kobe Desramaults en Peter Goossens was de interesse in de messen van Antoine Van Loocke gewekt. Een hele reeks opdrachtgevers volgde, waaronder ook een indrukwekkend aantal tentoonstellingen en musea. “Mijn ingesteldheid is al die tijd hetzelfde geweest. Ik ben zeker niet van plan om de hele horeca met mijn messen te ‘bevoorraden’, en het economische verhaal is voor mij minder belangrijk. Ik heb meer dan eens de kans gehad om op grotere schaal te werken, maar ik heb altijd bewust de boot afgehouden. Wat ik maak, zijn unieke artefacten, zowel esthetisch als functioneel. Ik ben nu trouwens officieel met pensioen, en kan dus helemaal mijn ‘goesting’ doen.”

Kennisoverdracht

“Mijn werk is typisch een proces van trial-and-error. Al wat in de loop van de jaren mislukt is, al wat ik kapotgemaakt heb, dat zien de mensen natuurlijk niet. Zo heeft het mij tien jaar gekost om mijn techniek van het ‘vurte’ hout (rotte hout) op punt te stellen en het helemaal te krijgen zoals ik het wilde. Op de een of andere manier blijkt dat goed samen te gaan met de filosofie van de topchefs. Ook zij zoeken naar authenticiteit.”

Gastronomie is meer dan alleen maar eten. Het is een totaalspektakel geworden waarbij elk aspect belangrijk is en origineel moet zijn, tot de messen toe. “Ik probeer de kennis van toegepaste materialen die ik in de loop der jaren opgedaan heb aan anderen door te geven. Dat hoeft niet noodzakelijk in mijn ‘vakterrein’ te zijn. Een stagiaire van mij maakt nu bijvoorbeeld schoenen, een andere zogenaamde ‘stretchers’ (oorjuwelen). De kennis die ik vergaard heb, is toepasbaar in het industriële design, maar bij mij ligt de passie nog altijd in het zoeken.”

De eigengereidheid van Antoine Van Loocke wordt geïllustreerd door de tentoonstelling van zijn werk in Melle. “Ik ben daar mijn eigen curator. Het is iets wat gedaan moet worden. (lacht) Ik doe dat uiteraard om mijn werk te laten zien, maar ook voor mezelf. Tentoonstellingen zijn voor mij een manier om het sterfelijke dat in al mijn creaties zit toch even te proberen ‘vatten’. Om even het onvermijdelijke verval dat in mijn werk met natuurlijke materialen zit uit te stellen. Elk werk dat ik maak, is eigenlijk een foto in de tijd.”

$show=/2018/08/tennis.html$type=blogging$m=0$c=10$p=1

$show=/2018/08/duiken.html$type=blogging$m=0$c=10$p=1

$show=/2018/08/golf.html$type=blogging$m=0$c=10$p=1

$show=/2019/02/merkwaardige-ontdekkingsreizigers.html$type=blogging$m=0

In de kijker_$type=sticky$c=4$m=0$l=1$icon=1$h=318$show=/p/clix-floors-outdoor-padel-tennis-het.html

$show=/p/pers.html$type=one$cm=0$au=0$rm=1$sn=1$c=5$p=1

In de kijker_$type=sticky$c=4$m=0$l=1$icon=1$h=318$show=/p/pers.html

In de kijker_$type=sticky$c=4$m=0$l=1$icon=1$h=318$show=/p/auto-en-moto.html

$show=/p/reizen.html$type=two$au=0$cm=0$rm=1$c=10

In de kijker_$type=sticky$c=4$m=0$l=1$icon=1$h=318$show=/p/reizen.html

In de kijker_$type=sticky$c=4$m=0$l=1$icon=1$h=318$show=/p/evenementen.html

In de kijker_$type=sticky$c=4$m=0$l=1$icon=1$h=318$show=/p/humor.html

$show=/p/cultuur.html$type=grid$sn=0$l=1$rm=1$c=9$m=0$p=1

$show=/p/ambachten.html$type=one$cm=0$au=0$rm=1$sn=1$c=5$p=1

In de kijker_$type=sticky$c=4$m=0$l=1$icon=1$h=318$show=/p/ambachten.html

$show=/p/horeca.html$type=three$sn=0$l=1$rm=0$c=12$m=0$p=1

$show=/p/culinair.html$type=three$au=0$cm=0$c=9$p=1

$show=/p/sport.html$type=two$cm=0$au=0$rm=1$sn=1$c=10$p=1

In de kijker_$type=sticky$c=4$m=0$l=1$icon=1$h=318$show=/p/sport.html

In de kijker_$type=sticky$c=4$m=0$l=1$icon=1$h=318$show=post

Naam

ambachten,2,culinair,22,cultuur,4,discoveries vouchers,13,duiken,1,golf,7,horeca,12,in de kijker,53,Merkwaardige ontdekkingsreizigers,6,nieuws,28,nieuwsbrief,2,pers,3,reizen,4,sport,36,tennis,27,
ltr
item
In Style Magazine: ‘Messenmaker’ Antoine Van Loocke
‘Messenmaker’ Antoine Van Loocke
Antoine Van Loocke heeft overal zijn sporen achtergelaten.
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhsyZZH6G5GLFOmROtLSx7XYZpxirqaGU2YL0JKIIoa1Anuz8HAMs8Qmc5uv-mCY8A7t6HGcBs9DU90MS0G_n1bTKh6b9b4gpE_suQlMpizV2gsrofv1SbSVGUUPdVJRUDRmhKL82aKcp0L/s640/in-style-1801-bw_Pagina_023_Afbeelding_0002.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhsyZZH6G5GLFOmROtLSx7XYZpxirqaGU2YL0JKIIoa1Anuz8HAMs8Qmc5uv-mCY8A7t6HGcBs9DU90MS0G_n1bTKh6b9b4gpE_suQlMpizV2gsrofv1SbSVGUUPdVJRUDRmhKL82aKcp0L/s72-c/in-style-1801-bw_Pagina_023_Afbeelding_0002.jpg
In Style Magazine
https://www.instylediscoveries.be/2019/11/messenmaker-antoine-van-loocke.html
https://www.instylediscoveries.be/
https://www.instylediscoveries.be/
https://www.instylediscoveries.be/2019/11/messenmaker-antoine-van-loocke.html
true
2466448498626043540
UTF-8
Alle updates Geen zoekresultaten TOON ALLE Ontdek meer Beantwoorden Cancel antwoord Delete door Home PAGINA'S UPDATES Bekijk Alles VOOR U AANBEVOLEN Rubriek Archief ZOEKEN ALLE UPDATES Geen zoekresultaten Terug Home Zondag Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zon Maa Din Woe Don Vrij Zat Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Jan Feb Maa Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec zojuist 1 minuut geleden $$1$$ minutes ago 1 uur geleden $$1$$ hours ago Gisteren $$1$$ days ago $$1$$ weeks ago meer dan 5 weken geleden Volgers Volgen THIS PREMIUM CONTENT IS LOCKED STEP 1: Share to a social network STEP 2: Click the link on your social network Copy All Code Select All Code All codes were copied to your clipboard Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy